سیر تحولات نگهداری و تعمیرات
سیر تحولات نگهداری و تعمیرات
در سیر تحولات، حوزه نت را به سه دوره اساسی تقسیم می کنیم.
دوره نخست و تعمیر بعد از وقوع خرابی
سیر تحولات در ایران دوره نشان می دهد که گام های اولیه در پیاده سازی نت در سال های قبل از جنگ جهانی دوم رخ داده است. در آن ایام صنایع به شکل امروزی مکانیزه نبوده اند و خرابی ها و توقف ناگهانی ماشین آلات مشکلی جدی را برای دست اندرکاران امر تولید ایجاد نمی کرد. به بیان دیگر جلوگیری از بروز عیب در ذهن اکثر مدیران و مهندسین مفهوم نداشته و یا حداقل ضرورتی از این نظر احساس نمی شد. علاوه بر این اکثر ماشین آلات و تجهیزات تولیدی طرح نسبتا ساده ای در آن زمان نیازی به استفاده از نت سیستماتیک احساس نمی شد و اکثر شرکت ها و واحدهای تولیدی و صنعتی تنها در زمانی که دستگاه و یا تجهیزات از کار می افتادند، بازبینی و یا تعمیر آن ها را آغاز می کردند. در واقع استفاده از سیستم نگهداری و تعمیرات به هنگام از کارافتادگی (breakdown maintenance) معمول بود.
دوره دوم و نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر
همه چیز در خلال جنگ جهانی دوم به صورت انفجار آمیز دستخوش تحول شد. فشارهای ناشی از زمان جنگ، تقاضا برای انواع محصولات را افزایش داد و این در حالی بود که نیروی انسانی صنایع به شدت کاهش یافته بود. این عمل باعث مکانیزاسیون افزایش یابد. می توان سال 1950 را سال رونق طراحی و ساخت ماشین آلات مکانیزه نامید. این ایام سرآغاز وابستگی صنایع به تجهیزات مکانیزه و اتوماسیون بود. با افزایش روز افزون اتوماسیون مسئله شکست و از کارافتادگی ماشین آلات نیز اهمیت بیشتری پیدا کرد. پس از چندی روند افزایش خرابی ها به گونه ای شد که کمیت و کیفیت تولیدات را تحت الشعاغ خود قرار داد و اسباب نارضایتی صاحبان صنایع را فراهم کرد. ادامه این روند ناخوشایند، مدیران و کارشناسان را به فکر یافتن چاره و راه حلی مناسب برای جلوگیری از روند رو به رشد عیوب انداخت. در این رهگذر سیستم نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه به عنوان چاره و راه حلی مناسب در کشور آمریکا پیشنهاد شد و به اجرا درآمد. نیاز صنایع به تولید محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب برای افزایش توانایی رقابت در بازار موجب شد که استفاده از سیستم نت پیشگیرانه رونق یافته و در این راستا اجرای تعمیرات و تعویض های پیشگیرانه رونق یافته و در این راستااجرای تعمیرات و تعویض های پیشگیرانه دوره ای به عنوان مؤثرترین راه حل برای کاهش خرابی ها مورد استفاده قرار گیرد. تعمیرات پیشگیرانه عبارت است از: بازرسی های دوره ای، به منظور تشخیص شرایطی که ممکن است باعث خرابی های اضطراری، رکود تولید یا اشکالات زیان آور در عملکرد تجهیزات شوند، همچنین تعمیرات پیشگیرانه شامل عملیات تعمیراتی به منظور حذف، کنترل یا تغییر شرایط حاصل شده روی ماشین است در مراحل اولیه ای که این شرایط و عیوب ایجاد شده است. به بیان دیگر، تعمیرات پیشگیرانه تشخیص به موقع و سریع وضعیت و همچنین رفع معایب غیر طبیعی تجهیزات، قبل از به وجود آمدن معایب اساسی یا ضایعات و در حقیقت نوعی مداوا و طب پیشگیری برای تجهیزات است.
دوره سوم و نگهداری و تعمیرات بر اساس شرایط کارکرد
افزایش میزان سرمایه گذاری بر روی ماشین آلات صنعتی و اتوماسیون از یک سو و افزایش ارزش مالی و اقتصادی آن ها از سوی دیگر، منجر شد که مدیران و صاحبان صنایع به فکر راهکارهایی منطقی بیفتند که قادر به بیشینه کردن طول عمر مفید تجهیزات تولیدی و طولانی کردن چرخه عمر اقتصادی آن ها باشد. افزایش نیزان اثربخشی ماشین آلات، بهبود کیفیت محصولات در کنار کاهش هزینه های نت و عدم خسارت به محیط زیست از جمله مواردی بود که باعث ایجاد تحولی جدید در زمینه نگهداری و تعمیرات شد.
دستاوردهای جدید نت در این دوره عبارتند از:
1-معرفی سیستم های نگهداری و تعمیرات بر پایه شرایط کارکرد ماشین آلات و ترویج استفاده از روش های مراقبت وضعیت همچون آنالیز لرزش، حرارات سنجی و ...،
2-طراحی و تجهیزات با تأکید بیشتر بر قابلیت اطمینان و قابلیت تعمیر،
3-تحول اساسی در تفکر سازمانی به سمت مشارکت و گروه های کاری،
4-معرفی روش نت مبتنی بر قابلیت اطمینان به عنوان روشی جامع جهت تصمیم گیری در استفاده صحیح از انواع سیستم های نگهداری و تعمیرات.
نگهداری و تعمیرات بر اساس شرایط کارکرد فرایندی است که تعیین می کند چه کاری باید انجام شود تا عمر هر گونه سرمایه فیزیکی تداوم یابد و انتظاراتی که کاربران از تجهیزات دارند برآورده شود.
مقایسه نت پیشگیرانه و نت بر اساس شرایط کارکرد:
منبع: برگرفته از کتاب "برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات" تألیف نظام الدین فقیه و مرتضی باقرپور
